Fakty o NGO - ngo.pl

Organizacje pozarządowe stanowią istotny element demokracji i społeczeństwa obywatelskiego. Pełnią w nim najróżniejsze funkcje - społeczne, polityczne, a także ekonomiczne.

FUNKCJE SPOŁECZNE I POLITYCZNE

• ekspresja dążeń i zainteresowań
  Organizacje umożliwiają wspólne działanie ludzi o podobnych zainteresowaniach, wzbogacając ich życie i życie społeczności.
• tworzenie i różnicowanie opinii publicznej - działania opiniotwórcze
  Organizacje społeczne promują różnorodność, różnicują opinie, co sprzyja powstawaniu alternatywnych poglądów na różne sprawy.
• działania na rzecz interesów mniejszości – rzecznictwo
  Organizacje występują w obronie praw grup społecznych, w tym mniejszości lub grup dyskryminowanych. Część z nich reprezentuje interesy swoich członków (związki zawodowe, koła kombatanckie), interesy mniejszości (seksualnych, politycznych, etnicznych czy wyznaniowych), a także „mniejszości statusu” (np. bezdomnych czy kobiety).
• troska o wspólne dobro
  Część organizacji stoi na straży dobra wspólnego, w świecie pozarządowym nazywa się je nawet czasem organizacjami strażniczymi. To np. organizacje ekologiczne, organizacje zajmujące się działaniami antykorupcyjnymi lub monitorującymi postępowanie administracji (watch dog), prawami człowieka.
• integracja społeczna
  Organizacje pozarządowe sprzyjają włączeniu w życie społeczne osób lub grup zagrożonych marginalizacją, np. długotrwale bezrobotnych czy niepełnosprawnych. W ten sposób sprzyjają rozwojowi ich zaufania do instytucji demokratycznych i uczą współpracy. Organizacje podejmują również działania, które zmierzają do pod¬noszenia standardu życia grup o niskim statusie ekonomicznym lub społecznym. Dzięki temu ludzie mało zarabiający mają dostęp do dóbr i usług, które inaczej byłyby poza ich zasięgiem.
• inicjowanie zmiany społecznej
  Organizacje przyczyniają się do zmian o charakterze systemowym, np. powstania zmian prawnych. W Polsce przykładem tego typu oddziaływania może być uchwalenie w czerwcu 2003 roku Ustawy o zatrudnieniu socjalnym, inspirowanej przez organizacje pracujące z osobami bezdomnymi i uzależnionymi.
• uzupełnianie działań państwa
  Organizacje dążą do wypełnienia luk w publicznym systemie zdrowia, edukacji, usług socjalnych czy kultury i dlatego ich istnienie jest tak istotne dla poprawiania jakości życia obywateli i zapewniania im dóbr oraz usług, adekwatnych do ich potrzeb, dostosowanych do lokalnej sytuacji. Przykładem mogą być małe szkoły, które prowadzone przez stowarzyszenia, funkcjonują tam, gdzie gminom prowadzić się ich nie opłaca.
• kształcenie liderów
  Organizacje pozarządowe są szkołami demokracji. Uczą uczestnictwa w debacie publicznej i zgodnego z regułami demokratycznymi konfrontowania własnych interesów z interesami innych. Co równie ważne, kształtują liderów społecznych, sprawnych menadżerów.

FUNKCJE EKONOMICZNE

• zatrudnienie
  Sektor pozarządowy daje pracę. W krajach Europy Zachodniej wskaźnik ten jest dość wysoki: w Belgii czy Holandii osiąga ok. 10 – 14% wszystkich zatrudnionych. W Polsce ta jego funkcja pozostaje wciąż słabo rozwinięta. Według ostatnich badań Stowarzyszenia Klon/Jawor 20% polskich organizacji pozarządowych zatrudnia pracowników na podstawie umowy o pracę, natomiast 45% organizacji w ogóle nie zatrudnia pracowników (na podstawie umowy o pracę czy umów cywilno-prawnych).
• szkoła przyszłego zatrudnienia
  Sektor pozarządowy szkoli przyszłych pracowników. Organizacje pozarządowe korzystają z pracy ochotników. W ten sposób kształcą przyszłych pracowników, nie tylko w dziedzinie, którą się zajmują, ale i przekazując dobre wzory: zaangażowania w pracę, odpowiedzialności, kreatywności i samodzielności.
• dostarczanie usług
  Podobnie jak podmioty komercyjne i instytucje administracji publicznej, organizacje świadczą rozmaite usługi. Dotyczy to zwłaszcza usług o charakterze socjalnym (np. zdrowotnych) lub usług publicznych (np. edukacyjnych). Usługi te stanowią część uprawnień każdego obywatela, są często nieodpłatne. Są to też usługi, które od¬powiadają na potrzeby grup, mających niewielką siłę nabywczą, a więc nieatrakcyjne rynkowo, a także usługi, których świadczenie wymaga na przykład zaufania. W tego rodzaju działaniach organizacje pozarządowe są z reguły lepsze niż firmy lub instytucje administracji publicznej. Wyższa jakość oferowanych usług wynika z tego, że usługi oferowane przez organizacje są zwykle tańsze, organizacje szybciej dostosowują się do potrzeb osób, dla których pracują, dysponują także lepszym rozeznaniem potrzeb.
• pilnowanie wykorzystania dóbr publicznych
  Organizacje pełnią funkcję strażnika dóbr publicznych, zarządzanych przez administrację. Dobrami publicznymi są np. oświetlenie uliczne, ale także porządek publiczny, czyste środowisko. Organizacje pilnują, aby korzystano z nich w sposób odpowiedni i aby dostęp do nich był równy oraz by nie zostały one wyeksploatowane (tę ich funkcję – szczególnie w sferze ekologii – określa się czasem jako promowanie zrównoważonego rozwoju).
• proponowanie innowacyjnych rozwiązań
  Organizacje pozarządowe proponują często zupełnie niekonwencjonalne, nowe formy działania. Nowatorstwo podejmowanych przez nie działań polega przede wszystkim na zdolności tworzenia procedur, wzorców zachowań i modeli organizacyjnych w naturalny sposób wyrastających z otoczenia, w którym są wprowadzane.
• zmniejszanie wydatków na świadczenia społeczne
  III sektor to w znacznej mierze organizacje działające na rzecz włączenia do życia społecznego grup marginalizowanych, pracujące z tzw. „trudnymi klientami”, osobami w dużym stopniu zależnymi od państwowych instytucji pomocy społecznej. Z perspektywy budżetu państwa działalność organizacji oznaczać może więc mniejsze wydatki na świadczenia społeczne, mniejsze zatrudnienie w szarej strefie czy niższe wydatki na ochronę zdrowia.
• pośrednie wsparcie dla rozwoju gospodarczego – tworzenie „kapitału społecznego”
  III sektor buduje kapitał społeczny, a więc pośrednio wspiera rozwój gospodarczy.